Lærdómsríkt að kynnast nýsjálenskum landbúnaði

Eyjólfur Ingvi Bjarnason, formaður nemendafélags Landbúnaðarháskóla Íslands, stundar nú nám fjórða vetur sinn við skólann. Hann lauk búfræði til tveggja ára en er nú á öðru ári í búvísindadeild. Í vetur tók hann sig til, lagði land undir fót, og fór einn síns liðs til Nýja-Sjálands þar sem hann starfaði í þrjá mánuði á sauðfjárbúi og kynntist hinum ýmsu hliðum nýsjálensks landbúnaðar, sem er um margt ólíkur þeim íslenska.

„Þetta var alfarið mín ákvörðun að fara út því mér fannst ég þurfa að skipta um umhverfi og ég þurfti örlitla áskorun fyrir sjálfan mig. Einnig fléttaðist inn í að ég var kominn með svolítinn námsleiða þannig að þetta var rétti tímapunkturinn. Ég talaði við Valdimar Einarsson, frá Lambeyrum í Laxárdal sem búsettur er á Nýja-Sjálandi, hann var mjög áhugasamur og útvegaði mér vist á sveitabæjum. Síðan keypti ég mér flugmiða og vissi í raun ekkert hvað ég var að fara út í," útskýrir Eyjólfur og brosir að endurminningunni.

Snýst um magn frekar en gæði

Eyjólfur dvaldi í þrjá mánuði á Nýja-Sjálandi, frá nóvember og fram í febrúarbyrjun á suðureynni nálægt bænum Riverton. „Ég var syðst á suðureynni sem er mikið landbúnaðarsvæði og var mestan hluta tímans á sauðfjárbúinu Lawson Lee. Þetta var fimm þúsund kinda bú og einnig voru þau hjónin með 180 nautgripi en þetta er aðeins stærra en meðalbú á Nýja-Sjálandi. Þau keyptu nautgripi, fóðruðu þá upp í sláturstærð og sendu síðan til slátrunar en einnig voru þau með kvíguuppeldi fyrir einn nágranna sinn, auk þess að halda örfá dádýr," útskýrir Eyjólfur sem er frá Ásgarði í Hvammssveit, Dalasýslu. Eyjólfur tók þátt í almennum störfum á bænum og segir hann það hafa verið svolítið sérstakt að upplifa að árstíðirnar þar eru öfugar á við okkar en í nóvember aðstoðaði Eyjólfur við vorverkin á bænum þegar sáð var í flög.  „Það eru allt önnur lögmál sem gilda þarna varðandi búskapinn og allt snýst um beit og að framleiða sem mest á sem stystum tíma. Þetta var kynbótabú þar sem 400 kindur voru skráðar með merkjum í skýrsluhaldi en restin var einungis til að framleiða kjöt og ull. Nýsjálendingar nýta landið á allt annan hátt en hér heima og að mínu mati snýst þetta um magn frekar en gæði hjá þeim," segir Eyjólfur.

Kynbætur sauðfjár fara m.a. eftir ormaeggjum

Eyjólfur segir búskaparháttunum á Nýja-Sjálandi fylgja ýmis vandamál sem bændur hér heima á Íslandi þurfi ekki að glíma við í jafnríkum mæli. „Ormasmit er algengt vandamál þarna vegna álags á beitiland en þessa þrjá mánuði sem ég var úti voru lömbin ormahreinsuð þrisvar sinnum, fyrst átta vikum eftir sauðburð, síðan fjórum vikum seinna og aftur mánuði eftir það. Það var líka sérkennilegt að upplifa það að hluti af kynbótum sauðfjár er að telja ormaegg í skítnum af hrútunum, sé of mikið af þeim, eru þeir ekki æskilegir til kynbóta. Ég hugsa að það verði seint farið að auglýsa ormalyf hér á RÚV milli frétta og Kastljóssins en sú var raunin úti, enda mikil samkeppni milli ormalyfjaframleiðenda," segir hann brosandi. Eyjólfur upplifði að margt var ólíkt með starfsaðferðum nýsjálenskra og íslenskra bænda og einnig hefða í löndunum. „Jörðin sem ég starfaði á var allt í allt rúmir 500 hektarar og dugði vel fyrir bústofninn en þetta var heldur stærri jörð en meðaljörðin úti og þeim fannst því skrýtið að heyra um stærðir íslenskra jarða m.v. þann beitarþunga sem þær bera. Meðalbúið úti er um tvö þúsund kinda bú og að mínu mati er það sambærileg vinna eins og 500 kinda bú hér heima. Skepnurnar eru úti allt árið, einungis skýli til að vinna við flokkun og rúning, einnig þarf að víxla á milli beitarhólfa og það tekur einungis nokkrar mínútur þegar hægt er að kalla á kindurnar og þær koma. Mér er minnisstætt að bændunum úti fundust mjög sérstakar lýsingar mínar á íslenskum göngum og réttum, þeim fannst þetta hálfgerð villimennska og þeir höfðu skýrar hugmyndir um hvaða aðferðum væri sniðugra að beita," segir Eyjólfur.

Mættu temja sér nýsjálenskan hugsunarhátt

Á Nýja-Sjálandi var aðstaða og tækjakostur bænda ekki jafn nútímalegur og hérlendis og segir Eyjólfur að íslenskir bændur megi læra margt af starfsbræðrum sínum á Nýja-Sjálandi hvað þetta varðar.  „Þarna styrktist ég í þeirri trú að við höfum það sennilega of gott hér heima. Hér missa margir sig í vitleysu og hugsa ekki um annað en fjárfestingar og peninga og steypa sér út í það. Á Nýja-Sjálandi er ekki vaðið í að kaupa nýtt tæki þó að hin séu ekki nógu flott. Það er ákveðið stöðutákn í íslenskum landbúnaði að vera á stærsta og flottasta traktornum sem er í raun skrýtinn hugsunarháttur því þetta er allt vinna sem þarf að inna af hendi og ef gömlu og slitnu vélarnar duga þá duga þær," segir Eyjólfur og bætir við; „Þeim fannst mjög sérstakt að kúabóndi hér heima væri með mjaltaþjón fyrir 50-60 kýr og tölvustýrða tækni við fóðrun, einn komst svo að orði að þetta væru „lazy bastards" hér heima eða letingjar. Í mjólkurframleiðslunni úti eiga menn ýmist jarðirnar eða að ábúendur eru ýmist verktakar eða leiguliðar. Hið síðarnefnda er í raun mjög algengt og þá er ákveðið fyrirkomulag milli eiganda og leigutakans en aðeins er gerður samningur til eins árs í senn svo þetta er fremur ótryggur búskapur fyrir þann sem í hlut á."

Úr sauðfjárbúskap í kúabúskap

Það eru ýmsar hræringar í nýsjálenskum landbúnaði sem Eyjólfur varð vel var við, mestar voru umræðurnar um þær breytingar sem eiga sér stað núna, þar sem margir sauðfjárbændur eru að skipta yfir í kúabúskap. „Nú fæst meira fyrir mjólkur- en kjötframleiðslu og því er þetta umhverfi að breytast mikið þarna úti. Ég skynjaði ákveðna depurð út af þessu hjá sauðfjárbændum og viðskipti í kringum sauðfé eru lítil sem stendur. Það er breytilegt eftir því hvar í landinu maður er hvaða sauðfjárkyn menn hafa en ég heyrði af hrútauppboð og þar var hrútur af Perendalekyni sleginn á 650 þúsund krónur íslenskar sem telst nú dágott. Það sama var uppi á teningnum varðandi áburðarverð hjá þeim eins og hér heima, sem fer hækkandi þó ekki eins mikið, en nýsjálenskir bændur nota mikið af honum. Á sauðfjárbúinu sem ég var á fara um 100 tonn af áburði á rúma 500 hektara og hjá kúabændunum er notaður heldur meiri áburður," útskýrir Eyjólfur sem fékk að líta inn í eitt mjólkursamlag og sláturhús á meðan hann dvaldi þar ytra.  „Mjólkursamlagið sem ég kom í framleiðir úr 11 milljónum lítra á dag og þeir reiknuðu með að aukningin yrði upp í 13-14 milljónir lítra á dag eftir fimm ár. Mjólkurbíllinn er því orðinn fullur eftir heimsókn á 2-3 bæi. Nýsjálenski kúabóndinn er að fá um 28 krónur fyrir lítrann en það á sennilega eftir að hækka. Einnig kom ég í sláturhús þar sem 32 þúsund kindum var slátrað á dag í fullum afköstum og er það í gangi nánast allt árið um kring. Í ágúst, september  og október er þó fremur rólegt þar."

Lærdómsríkt og mikill skóli

Eyjólfur er afar ánægður með dvölina og segist hafa lært mikið á stuttum tíma. Hann viðurkennir þó að þetta hafi ekki alltaf verið dans á rósum og heimþráin togaði oft á tíðum sterkt í hann.  „Ég fór hringinn í kringum hnöttinn og sat í 60 tíma í flugvél og þegar ég hugsa það eftir á,  þá er það meira en að segja það að vera aleinn í öðru landi. Ég hélt þó úti bloggsíðu á meðan ég var á Nýja-Sjálandi og það gaf mér aukinn styrk þegar ég fékk skemmtilegar athugasemdir inn á hana. Eitt af markmiðum mínum með því að fara þarna út var að bæta enskukunnáttu mína og það tók mig alveg þrjár vikur að skilja framburðinn hjá þeim. Það var ekki síður skóli að læra nýtt tungumál en það sem hjálpaði mér óneitanlega var hversu vel fólk tók mér þarna úti," segir Eyjólfur.  Eyjólfur vill koma sérstökum þökkum til kennara og kennsluskrifstofu Landbúnaðarháskólans  sem sýndu honum skilning varðandi hlé frá námi og fyrir þann sveigjanleika sem hann fékk frá reglunum.  „Þetta var búið að vera draumur hjá mér í nokkur ár og er ekki sagt að maður eigi að láta drauma sína rætast? Mörgum fannst þetta gott hjá mér að hafa drifið í þessu en ég er á þeirri skoðun að það sé lærdómsríkt fyrir alla að skoða heiminn, kynnast annarri menningu og öðrum starfsháttum. Ég mun búa að þessari reynslu lengi og það er aldrei að vita nema ég taki mér einhverja aðra svona ferð fyrir hendur seinna," segir Eyjólfur og brosir út í annað.

Viðtal við höfund þessarar síðu sem birtist í Bændablaðinu í dag. Smá ruglingur varð þó á myndum þar og hér koma réttar myndir og myndatexti.

Dæmigerður mjaltabás á NZ, 30 tæki og mjólkað til skiptis á vinstri og hægri hlið.

Á myndinni má sjá þá Graeme Black og Tony Anderson vinna við ormahreinsun.

Getraun

Ekki get ég nú sagt að það sé mjög gaman að lesa undir próf í plöntulífeðlisfræði er þó búinn að hafa mig í gegnum námsefnið einu sinni sem er nú afrek út af fyrir sig þar ég held að þetta sé mest óspennandi fag sem ég hef komist í, á átján ára skólagöngu minni.

Hvað um það, ég hef ákveðið að skjóta hér öðru hvoru inn fróðleik um íslenska sauðfjárrækt sem finna má mikið um í ýmsum gömlum ritum, s.s. Búnaðarritun, mun skemmtilegra að grúska í því út á bókasafni í prófaundirbúningi en nokkurn tíma því sem maður á að vera lesa það sinnið. Í fyrsta skiptið ætla ég að standa fyrir smá getraun og er þetta í raun stofn úr spurningu í Viskukúnni fyrir þremur árum. Þannig var að fyrir rúmum hundrað árum ferðuðust tveir bræður um Ísland og skoðuðu sauðfé og lýstu því, annar hét Hallgrímur Þorbergsson og mig minnir að hinn hafi heitið Jón og voru þeir úr Suður-Þingeyjarsýslu.

Getraunin að þessu sinn er hins hvar á landinu lýstu þeir sérstökum stofni með eftirfarandi orðum:

"langt og grant beinalag og ósamræmi í sköpulagi, hryggur kryppuvaxinn og sterkur, brjóstholið stutt og þröngt, ullin stutt og á mörgu gróf; andlitslitir: svardropótt, hvítt og gult."

Svona fara heimsmethafar að !

kindur.is

er góð viðskiptahugmynd en ósköp held ég að verði lýjandi að taka á móti fjölda fóstra/eigenda koma og sjá litlu sætu lömbin sín á sauðburði.

559442

Já, ég er enn á lífi hef alveg nóg að gera og afskaplega feginn því að Viskukýrin er frá þetta árið en hún var í gærkveldi. Tókst held ég nokkuð vel þó ég hafi gert ýmis klaufamistök í spurningunum og Logi bjargaði mér nú einu sinni og samdi spurningu á staðnum. En ég geri mistök eins og allir aðrir og viðurkenni þau fúslega, fannst samt nokkuð skondið að liðin vissu ekki svarið þegar ég spurði um sjálfan mig.

Þar sem býður mín afskaplega óspennandi verkefni um helgina, en ég þarf jú víst að fara að sinna náminu, ákvað ég að kíkja á heimabankann minn og taka saman hvað ferðin út kostaði mig, það er ekkert leyndarmál. Hún kostaði mig alls 559.442 kr. Gróflega sundurliðun má finna í þessari töflu:

Flugmiði með sköttum London-Nýja-Sjáland	179.490
Flugmiði Ísland-London	81.464
Ferðatrygging	18.900
Bílakaup, trygging bíls og fl.	um 48.000
Gisting á ferðalögum á NZ og í London	um 47.000
Rekstur bíls, bensín og fl.	um 32.000
Annar kostnaður	152.588

Eflaust finnst einhverjum þetta fróðlegt, eina sem ég hef út á þetta að segja er flugmiðinn frá Íslandi til London, hann var fjandi dýr og hef ég það eitt að segja að Icelandair er ekki vinsælasta fyrirtæki í mínum augum, ég lenti í því að breyta miða og þurfti að borga offjár fyrir það auk þess sem þeir rukkuðu mig um morðfjár í yfirvigt meðan Air New Zealand datt ekki í hug að rukka yfirvigt. Skoða allavega önnur flugfélög sem fyrsta kost ef ég fer aftur út fyrir landssteinana.

Ef einhverjum langar að vita svarið við hvernig maður borgar svona ferð þá er ég vissulega búinn að safna í nokkur ár því það eru allavega fimm ár síðan ég fékk hugmyndina af því að fara út, þó svo að ég hafa ekki gert alvöru úr því að fara fyrr en um mitt síðasta ár og svo má líka nota námslánin í eitthvað þegar maður nær að nurla saman nokkrum aurum á sumrin.

En ætli sé ekki best að fara líta á verkefni helgarinnar, mín bíður greinin From weeds to crops: genetic analysis of root development in cereals eftir þau Frank Hochholdinger, Woong June Park, Michaela Sauer og Katrin Woll. Á hinu ylhýra myndi greinin heita: Frá illgresi til nytjaplatna: erfðafræðileg athugun á rótarþróun í korni. Ég þarf semsagt að þýða þessa grein og halda skiljanlegan fyrirlestur um hana í Plöntulífeðlisfræði á mánudaginn.

Þangað til þá...............

Heim í heiðardalinn

Ég er núna kominn heim í Ásgarð og það er mjög gott, feginn að þetta ferðalag er búið, hef fengið alveg nóg af því að sitja í flugvél og öryggiseftirliti á flugvöllum, flugið frá Hong Kong til London var í það lengsta, held að það hafi verið komnir hátt í 15 tímar frá því ég fór inní vél og uns ég labbaði út úr henni.

Gerið ekki nema smávægilegar skissur í umferðinni í dag, byrjaði náttúrulega á því að reyna að gefa stefnuljós með rúðuþurrkunni en af augljósum orsökum gekk það ekki, tók síðan eina vinstri beygju og fór náttúrulega inná ranga vegarhelming, fattaði það fljótt því mér fannst þetta eitthvað bogið,  komst alla vega alla leið og fannst bara hressandi að keyra í smá hálku og hríðarveðri yfir Bröttubrekku.

Læt þetta duga í bili, veit ekkert hvort ég á eftir að skrifa meira hér, bíða mín alltof mörg verkefni í skólanum næsta mánuðinn af augljósum orsökum en ég held að ég fari að skella mér í Draumalandið.

Hong Kong

Fyrst ég hef netsamband hér á flugvellinum er best að blogga, ekki allir sem geta státað af bloggi frá suðausturasíu, verð að viðurkenna að ég er ekki viss um hvort þetta er sjálfstætt ríki eður ei, allavega tala þeir eitthvað í áttina að kínversku. Fer aftur í loftið eftir rúman klukkutíma, er orðinn snarrugaður á því hvað snýr fram aftur upp og niður, klukkan er allavega rúmlega sjö að morgni núna að ég held 5. febrúar, sennilega rúmlega ellefu að kvöldi á íslandi þann fjórða og hádegi á nýja-sjálandi, ég á allavega að lenda í london 13:35.

Verð áfram að fljúga í myrkri, myrkur alla leiðina frá Auckland og sýnist að verði svo mesta leiðina til London, svona er þetta að fljúga afturábak í tímann. Þetta hefur bara gengið nokkuð vel, slapp við yfirvikt í fyrstu innritun af því að hún hafði aldrei séð íslenskt vegabréf áður, í Auckland slapp ég líka því sú sem var þar í innritun vann í fiski á Patreksfirði fyrir 20 árum, var samt settur í skannann hér í Hong Kong þar sem ég gleymdi að taka GSM símann úr vasanum og allt pípti og varð vitlaust. Ekki svo gott að ég hafi fundið tóma röð en er þó við neyðarútganginn og get breitt úr löppunum mín að vild, verð þó að taka tillit til beggja sessunauta minna, hverjum datt í hug að setja mig í miðjuna.

Hef þetta ekki lengra að sinni en að hverju þarf að hafa öll leiðbeiningarskilti á kínversku, ég bara spyr, hvernig á maður að finna rétta veginn með einhverjum furðulegum táknum, held ég sé á réttum stað.

49,5

Sit núna á Cookers Backpacker, 52 Manchester stræti í miðborg Kristskirkju í Kívílandi. Það eru um fjórir tímar í að ég gangi um borð í fyrstu flugvélina til Auckland, þar þarf ég að bíða í átta tíma eftir rúmlega 26 klukkustunda flug til London, þar þarf ég síðan að bíða aftur í átta tíma eftir vélinni til Keflavíkur og ætti að öllu óbreyttu að lenda á Íslandi á miðnætti 5. febrúar þannig að í raun tekur 46 klukkustunda ferðalagið ekki nema 33 tíma því nú græði ég tímann sem ég tapaði yfir Kyrrahafinu á leiðinni út.

Hvað um þessar pælingar, ef það bætir eitthvað stolt Akureyringsins Vagns Kristjánssonar að vita fólksfjöldann í þorpinu Greymouth, þá búa þar rúmlega 13.000 manns og því er það réttilega aðeins minna en Akureyri en samt þorp á NZ mælikvarða, núna er ég í borg á NZ mælikvarða en hún telur rúmlega 330.000 íbúa og hefur því fleiri íbúa en allt Ísland.

Frá því ég skrifaði í Greymouth hef ég þvælst aðeins meira, fór þaðan til Nelson og komst næstum því í kynni við lögregluna en tókst að afstýra árekstri við hana í tæka tíð í einu af þeim skógarkjörrum sem ég keyrði um, varð aðeins of hægrisinnaður í umferðinni, í Nelson stoppaði ég síðan í einn dag, skoðaði furðulegt listasafn og reyndi að þvælast um borgina en sá að það gekk ekkert hjá mér að rata og fór því bara á ströndina að sleikja sólina. Frá Nelson keyrði ég síðan hingað til CHCH á einum degi og það get ég sagt að það var einhver heitasti dagur sem ég hef upplifað. Hefði komið sér afskaplega vel að hafa loftkælingu í bílnum en hún er víst ekki fyrir hendi í nærri 23 ára gömlum kagga og skrúfaði ég því niður báðar framsætisrúðurnar til að hafa vindstreng í gegnum bílinn og þrátt fyrir að hann minnti æði oft á íslenska norðanátt var það ekki nóg til að kæla mig niður ég var í algjöru svitabaði og stoppaði því nokkrum sinnum til að finna skugga frá stóra gula helvítinu eins einn ágætur verðandi Héraðsbúi kallar sólina.

Hérna í CHCH hefur mér gengið mun betur að rata og læt flaut og óþolinmæði innfæddra eins vind um eyru þjóta þó ég þurfi aðeins að hugsa mig um hvar ég ætli að beygja næst, ég er búin að fara í suðuheimsskautssetrið til að búa mig undir íslenskt veðurfar en þar var hægt að fara inní herbergi með heimsskautastormi (20 m/s og 25°C frost) og ég get ekki sagt annað að mér er nú bara farið hlakka til að komast í vetur þó ég hafi ekkert saknað hans þegar ég yfirgaf Ísland fyrir þremur mánuðum. Þarna sá ég líka eina af einkennisdýrategundum suðurheimsskautsins þ.e. mörgæsina, reyndar ekki þessar stóru, bara minnstu tegundina og þetta eru einkennileg dýr. Ég fór líka í dýragarðinn hér til að sjá einkennisfugl Kívílands þ.e. kívífuglinn, náði ekki mynd af honum en þetta er einhver fyndnasti og klunnalegasti fugl sem ég hef séð.

Ég keypti mér einnig nýja skó hér, það er þó ekki í frásögur færandi nema fyrir þá hluti að ég þurfti númer 49,5 til að þeir pössuðu á lappirnar á mér, þær hafa greinilega eitthvað stækkað hér og ég þarf sennilega að láta sérsmíða á mig skó næst.

Hvað um það, þegar ég lít til baka þá er þessi tími hér búinn að vera gríðarlegu skóli fyrir mig og góð reynsla til að hafa í farteskinu í framtíðinni, eins og Tony Andersson orðaði það þegar ég kvaddi hann þá kveð ég NZ með söknuði í öðru auganu og gleði í hinu yfir því að vera fara heim og á án efa eftir að koma hingað aftur sem ferðamaður seinna, ég á alveg eftir að skoða Norðureyjuna.

Tilhugsunin við að fá íslenska mat er góð, sérstaklega fisk, það má varla heita að ég hafi bragðað hann hér þessa þrjá mánuði, það sem er hins ekki á óskalistanum þegar ég kem heim er svínakjöt, kjúklingur og bakaðar baunir, alveg búinn að fá nóg af því auk þess sem ég er örugglega búinn að éta þrefaldan árskammt Íslendinga af kartöflum þessa þrjá mánuði, kann sko ýmsa kartöflurétti.

Eins og ég hef áður sagt er ég stundum/oft of stór fyrir Nýja-Sjáland enda held ég að meðalhæð Nýsjálendinga sé 10-15 cm minni en Íslendinga, það hefur því haft ýmsa ókosti fyrir mig þessa þrjá mánuði, ég sé núna t.d. frammá að geta farið í sturtu án þessa að þurfa að beygja mig í hvert skipti undir sturtuhausinn og svo verður afskaplega gott að komast í rúm sem er tveir metrar á lengd og með sæng og kodda, alveg búinn að fá nóg af rúmum sem eru um 1,8 á lengd ásamt umbúnaðinum um rúmin hér, ætla ekki að gera tilraun til að lýsa honum en hann er mun flóknari en sængurver, koddaver og lak ásamt því að hann hefur þann ókost að rúmið er ekki nema 1,8 og ég hef alltaf þurft að gera ráðstafanir til að koma löppunum útfyrir dýnuna áður en ég fer að sofa, ekki svo gott að geta bara stungið löppunum undir borðplötuna eins og ég þurfti að gera fyrsta veturinn á Hvanneyri í hálfkústaskápnum sem ég bjó í þann vetur, hýsir reyndar skrifstofu rektors núna.

En af því að Guðrún Bjarna spurði í síðustu athugasemd þá verður Viskukúin 2008 í matsal LBHÍ, 14. febrúar nk. kl 20:00 og ég á án efa eftir hugsa um einhverjar kvikindislegar spurningar á heimleiðinni, ég get allavega upplýsti að þetta árið verður þemað svona meira nýsjálenskt en samt þó að flestir eiga að geta svarað með því að nota heilbrigða skynsemi.

Bið að heilsa að sinni....................................