Um beitarvörn

Þakka þær athugasemdir sem mér hafa borist, tíminn líður og það styttist í að ég komi heim. Þó ágiskun Vagns Kristjánssonar sé góð og gild þá er hún ekki ástæðan fyrir því að ég skipti um bú, getið spurt mig undir fjögur augu þegar heim er komið og já Björk, ég ætti kannski að fara huldu höfði vegna hennar, hún er í öllum fréttatímum hér úti og talað um brjálaða Íslendinginn sem réðst á ljósmyndara að tilefnislausu, ég ber það nú af mér að hún sé íslensk, er meiri Breti fyrir mér en Íslendingur og Tony spurði mig á hvaða tungumáli hún syngi eiginlega, ég vissi nú ekki hvernig ég átti að útskýra það en við voru sammála um að hún syngi ekki á neinu tungumáli, þetta væri meira svona öskur, sem er held ég bara vissulega rétt. Ef þið hafið ekki tekið eftir því þá er ég ekki aðdáandi Bjarkar.

En snúum okkur að ferfættu ullarhnoðrunum, í gær fór ég með Graeme og Bob (afinn) á árlega hrútasölu í Gore þar sem eru boðnir upp hrútar og þeir seldir hæstbjóðenda. Þetta var sérstök upplifun fyrir mig þó ég skynjaði þá depurð sem einkennir sauðfjárræktina hér í landi um þessar mundir, þ.e. það var ósköp lítil barátta og dýrasti Coopworth hrúturinn var sleginn á 2200 dollara eða um 110.000 íslenskar krónur. Ástæðan fyrir þessu er sú að hér eru fjöldinn allur að sauðfjárbændum að hætta með kindur, byggja mjaltaskýli, kaupa kýr af því að þeir halda að hvíta gullið gefi þeim meira. Megi þeir hætta fyrir mér, ég myndi þrauka lengur með kindur, finnst allavega ekkert mjög áhugavert að gerast kúabóndi hér. En sala fór þannig fram að allir skoðuðu hrútana vel fyrst og síðan var farið í hliðarsal, þar sem einn og einn hrútur var tekinn fyrir og boðinn upp og sleginn hæstbjóðenda. Finnist einhverjum 110.000 hátt verð fyrir hrút las ég í dagblaðinu hér í gær frétt frá uppboði á hrútum af Perendale kyni og þar verðmætasti hrúturinn sleginn á 675.000 krónur sem mér finnst nokkuð hátt fyrir einn hrút í ljósi þess að hann nýtist kannski bara í eitt ár og afkvæmi hans skila ekki þessar upphæð inn aftur.

Annars hafa verkefnin þessa vikuna verið svona nokkuð klassísk, kleprahreinsun, ormahreinsun og fleira í þeim dúr. Á þriðjudaginn kom dýralæknir hér að taka blóðpróf úr hrútunum og skoða hvort þeir væru hæfir til embættisverka fyrir næsta fengitíma. Blóðprófið er til að ganga úr skugga um að hrútarnir sé ekki með Brucellosis, (kynbótabúin þurfa að láta tékka á þessu áður en þau selja hrúta til annarra bænda) sem ég hef nú ekki alveg kynnt mér til hlítar hvað er en ég kalla það kynsjúkdóm að svo komnu máli. Hann getur smitast á milli hrúta og leiðir til þess að kindur verða geldar sem ekki jákvætt uppá afkomu búsins, smitleiðin er hins vegar vegna þess fjölkvænis sem tíðkast hér á fengitíma, þ.e. hafa 5 hrúta saman í hólfi með ríflega 400 kindum og ef hrútur með þennan sjúkdóm hefur lembt á og svo kemur annar hrútur sem hefur ekki sjúkdóminn lembir ánna líka er hann í hættu á að fá sjúkdóminn líka. Held að sé bara miklu einfaldar að hafa íslenska fyrirkomulagið, einn hrútur í hverja kró (beitarhólf), ekki marga hrúta saman með mörgum ám.

Hér er ein planta mjög algeng og ástæðan fyrir lífsþrótti hennar er beitarvörn hennar. Plantan þessi nefnist þistlar og er alsett litlum nálum. Ég verð nú að viðurkenna að þessi planta er ekkert svo skemmtileg í návígi, heima á Íslandi er önnur planta sem hefur mikinn lífsþrótt og heitir snarrót en kosturinn við hana er að hún hefur engar litlar nálar. Svo ég komi mér nú að sögunni sem ég ætlaði að segja, þá var ég að slá eitt beitarhólf á mánudagsmorgunn þegar ég sé heimska kind fasta í læk sem rann þar til hliðar, ég fer því að hjálpa henni upp og tókst það fyrir rest en síðan þurfti ég að komast aftur yfir lækinn, ég ákvað því bara að taka íslensku aðferðina á þetta eins og ég vanur heima og stökkva yfir skurði nema heima grípur maður yfirleitt í snarrótarbrúsk á skurðbakkanum til að vega sig upp, ég gætti mín hins vegar ekki á því að á lækjarbakkanum hér var pínulítil þistlaplatan að skjótast upp og ég greip í hana. ÁTS var það sem heyrðist og hádegisverðurinn fór í að nota flísatöng til að týna þistlanálar úr höndunum á mér.

Heimþrá

Ég hef aldrei verið mikið fyrir að lesa tilfinningablogg og því reynt að hlífa þeim hræðum sem lesa þessa síðu reglulega við slíkum færslum meðan á dvöl minni hér stendur. Málið er hins vegar að ég hef verið ein tilfinningahrúga og haft mikla heimþrá frá því skömmu fyrir jól, ég vissi svosem að ég ætti eftir að fá heimþrá á þessum tíma enda eitt af markmiðum ferðarinnar að prófa að vera fjarri klakanum í smá tíma (3 mánuðir eru ekki svo langur tími á Íslandi en þeir eru langur tími hér). Það eru margir þættir sem spila inní, þó eitt atvik standi þar uppúr sem leiddi hugsanir mínar í sífellu heim og mér var farið að líða illa, ég hélt þetta myndi skána þegar ég skipti um bú í byrjun janúar en ef eitthvað er var það bara blekking og versnaði þar, ég hef því skipt aftur um bú, kominn á gamla staðinn aftur eftir vikudvöl með stóru klaufdýrunum, enda er ég meiri kindakall en kúakall og það vita allir sem þekkja mig. Hér verið ég í rúma tíu daga í viðbót áður en ég held í ferðalag umhverfis suðureyjuna á litla fjallabílnum sem vonandi fer klakkslaust í gegnum túrinn áður en ég stíg uppí fyrstu flugvélina á heimferðinni í byrjun febrúar. Hér líður mér betur og það er mun betra til að gleyma heimþrá og til að njóta dvalarinnar þessar síðustu þrjár vikur. Ég er sáttur við þessa ákvörðun og hún var tekin í sátt við alla aðila enda kom ég hér til að fræðast um sauðfjárrækt og ætla reyna læra eitthvað meira þann tíma sem ég dvel hér á sauðfjárbúinu í viðbót.

Eftir vikudvöl á kúabúinu held ég að ég viti nokkurn veginn út á hvað nýsjálensk mjólkurframleiðsla gengur. Nýja-Sjáland er stærsti útflutningsaðilli mjólkurvara í heiminum með Asíu og S-Ameríku sem helstu markaðssvæði. Árleg mjólkurframleiðsla hér er 14 billjónir lítra eða sem er 111 sinnum meiri framleiðsla en íslenskir mjólkurframleiðendur skiluðu metárið 2007. Árleg framleiðsla á búinu sem ég var á er um tvær og hálf milljón lítra og eins og stendur eru bændur hér að fá um 30 kr/L þó svo að greiðslufyrirkomulagið sé frábrugðið því íslenska og kr/L ekki réttur mælikvarði. Meðalkúabúið hér á Nýja-Sjálandi eru um 300 kýr en hér í Southland héraði (ríflega 700 kúabændur) þar sem ég er, eru þau mun stærri eða meðaltal um 500-600 kýr og ég hef heyrt um bú með 1200 kýr mjólkaðar, þar byrja morgunmjaltir klukkan tvö að nóttu.

Þróunin hér í Southland héraði undanfarin ár hefur verið úr sauðfjárrækt yfir í mjólkurframleiðslu enda hægt að hafa stór bú með mikla framleiðslu enda landið flatt og mjólkurframleiðslan gefur meiri peninga af sér en sauðfjárræktin en um mun meiri vinnu að ræða líkt þekkist á Íslandi. Hérna fara þó kúabændur í frí einu sinni á ári, það er nefnilega svo að grasið sprettur ekki á veturna og því afar óhentugur tími til að framleiða mjólk, kýrnar eru því geldar í tvo mánuði og lítil sem engin mjólkurframleiðsla þann tíma, rétt til að sinna þörfum innanlandsmarkaðarins. Á sumum svæðum Nýja-Sjálands eru kýrnar geldar í þrjá mánuði. Framleiðsla byrjar síðan aftur í byrjun ágúst með vorkomunni burði kúnna. Heyrði um bónda sem samstillti allar kýrnar og svo báru 700 kýr á tveimur vikum, ég held að ég hefði nú ekki viljað vera þar, á flestum búum eru kýrnar að bera á sex-sjö vikna tímabili.

Það kostar peninga að gerast kúabóndi hér og því eru flestir þeir sem eru að byrja verktakar (contractor milker) eða leiguliðar (sharemilker), líkt og ég lýsti í síðustu færslu áður en þeir kaupa eigin jörð til að búa á. Hjónin hér á sauðfjárbúinu hafa hugsað um að breyta hluta af búinu í kúabú (500 kýr) en það kostar 200 milljónir að byggja mjaltaskýli, vélbúnaða, gripi og framleiðslurétt hjá Fonterra, samt ekkert líkt framleiðslurétti á Íslandi. Hér er gangverð á góðri mjólkurkú um 130.000 kr., en slæmar kýr með júgurvandamál fara á 75.000 kr., sem er betri kostur en senda þær í slátrun því það gefur ekki nema 15.000 kr. 200 milljónir finnst þeim of mikil fjárfesting og því hafa þau ekki skipt yfir í mjólkurframleiðslu og fyrir þá sem eru að kaupa svona bú má bæta öðrum 200-300 milljónum fyrir 200 ha. lands, því verð á landi hér er mun hærra en á Íslandi, samt breytilegt eftir því hvernig land er í boði.

Í vikunni fór ég einnig í heimsókn í mjólkurstöð Fonterra í Edendale sem tekur við mjólk í öllu Southland héraði, þar tók ég engar myndir enda myndavélar bannaðar, ekki var svosem mikið að sjá enda er þetta bara stór verksmiðja sem við gengum umhverfis utandyra og mest öll vinnsla er sjálfvirk og tölvustýrð. Meiri hluti framleiðslunnar fer í ost og mjólkurduft, þær tölur sem ég man eftir eru að í gegnum stöðina renna 11 milljónir lítra á hverjum degi eða örlítið meira en rennur í gegnum MS Búðardal á einu ári og það tæki 10 daga að vinna alla framleiðslu íslenskra kúabænda. Starfsfólkið á þessum stað er um 500 og er unnið á 4 mismunandi vöktum, af þessum 500 eru 120 mjólkurbílstjórar, 3 á hvern tankbíl en bílarnir keyra stanslaust 24 klukkutíma á þessum tíma þegar framleiðslan er í hámarki enda er ekkert óalgengt að mæta 10 mjólkurbílum á stuttum kafla ef maður er í umferðinni hér.

Rightyho, best að hætta þessu þvaðri í bili um kýr, skrifa sennilega eitthvað um ferfætlinga með ull næst. Tveir mætir nýsjálendingar eru nýlega látnir, annar er Sir Edmund Hillary (88 ára) sem fyrstur kleif Everest en hinn er próffessor Coop (94 ára) sem þróaði Coopworth fjárkynið og gerið því mikið fyrir nýsjálenska sauðfjárrækt.

Moonlight farms

Ég er ekki enn að leita, ég fann búið í fyrstu tilraun og hér eru bændurnir mjög ungir, bóndinn er árinu eldri en ég og konan 27 ára en þau eru fara að gifta sig í næsta mánuði. Hvað um það, ástæða fyrir nafninu á búinu er sú að eigandi jarðarinnar var bóndi á norðureynni og í tvöfaldri vinnu líkt og margir íslenskir bændur eru þ.e. mjólkaði á morgnana fyrir vinnu og eftir vinnu á kvöldin, hann mjólkaði því alltaf í myrki eða tunglsljósinu og því hlaut búið það nafn.

 

Tony og Vicki Miles eru á sína fyrsta tímabili hér á þessu búi, fluttu hingað í júní sl., en þau eru það sem kallast leiguliðar (sharemilkers), eiga ekki jörðina en eiga kýrnar og tæki og sjá um að mjólka. Fyrir þetta fá þau helminginn af andvirði mjólkurinnar en eigandi jarðarinnar fær andvirði hins helmingsins af mjólkinni. Til er önnur gerð af leiguliðum sem sjá bara um að mjólka en eiga ekki jörðina og kýrnar, þá fær eigandi jarðarinnar enn stærri hlut af andvirði mjólkurinnar en helminginn.

 

Moonlight farms er í rauninni þrjú bú með 1600 kýr alls, allt leiguliðar, Tony og Vicki eru ein af þessum þremur bændum með 500 kýr á 160 ha. Meðalframleiðslan hér þessa daga sem ég hef dvalið er ríflega 10.000 L á dag. Hér er mjólkaði í mjaltabás sem er með 30 mjaltatækjum en ólíkt því sem ég hef þekkt áður er tækjunum vippað frá hægri hlið til þeirri vinstri þannig að það er aðeins ein hlið mjólkuð í einu. Mjaltirnar taka u.þ.b. 4 tíma á morgnana og 3 tíma á kvöldin. Svo ég vitni nú aðeins í tölfræðina hans Vagga fyrst eftir að ég kom í nóvember þá gerir þessi kúafjöldi eitthvað um 2000 spena sem þarf að mjólka.

 

Og það get ég sagt að þeir eru af öllum stærðum og gerðum, allt frá því að langir, niður í mjög stutta, grannir, þykkir, innstæðir, útstæðir og þar fram eftir götunum. Hafi einhvern tímann verið sagt að kýrnar í fjósi Landbúnaðarháskólans hafi fjölbreytta spenastöðu og stundum ekki þá bestu held ég að þær fái allra 10 í einkunn í samanburði við þessar nýsjálensku. Síðan er maður í stórhættu þegar tækin eru sett á aftan frá að fá grasgræna skít framan í sig eða uppí sig ef maður er ekki vel vakandi, ég hef þó ekki lenti í því ennþá.

 

Ætli ég endi þetta ekki á skúbbi sem er svosem ekki nýtt en ég sá hér í nýsjálensku slúðurblaði lista yfir best klæddu og verst klæddu stjörnurnar og hver haldið þið að hafi verið í neðsta sæti, engin önnur en Björk Guðmundsdóttir söngkona með 1 í einkunn, næstverst klædda stjarna var þó með 3 í einkunn.

Í upphafi nýs árs ...

... er rétt að segja frá því markverðasta sem skeði um nýliðin áramót í sumrinu sunnan miðbaugs. Á laugardaginn lagði ég af stað í ferðalag til Te Anau þar sem hjónin hér eiga sumarhús ferðin þangað gekk nú ekki stóráfallalaust fyrir sig því núna eftir tæpa tvo mánuði í Nýja-Sjálandi villtist ég og hafið nákvæmlega engan hugmynd um hvar ég væri staddur. Ég semsagt ákvað að fara aðra leið á mínum litla fjallabíl til að sjá meira af landinu og því stórbrotna landslagi sem hér er að finna en mér fyrirsást að taka eina beygju til hægri og hélt því áfram inní einn dölum suðuralpanna eins fjöllin hér eru kölluð, var á malbiki fyrst en síðan á malarvegi og endaði heima á einhverju sveitabæ við lokað hlið, sneri við þar og tók beygju annars staðar en sá vegur endað á vegartálma litlu seinna, ég komst nú til baka og fann staðinn sem ég átti að beygja á og komst til Te Anau fyrir rest og fannst mjög skondið þegar ég kom inní bókabúð þar að fyrst bókin sem ég sá hét LOST IN NEW ZEALAND.

Á sunnudagsmorgni var ég pikkaður upp af rútu frá real journeys fyrir utan sumarhúsið og fór með henni til Milford Sound sem vinsæll ferðamannastaður í Fiordland þjóðgarðinum, ferðin var alveg þess virði, mikið af stórbrotnu landslagi en ef menn leita að Milford á Google hugsa ég að menn fá bara myndir teknar í sól, það er aldeilis ekki rétt enda rigning daginn sem ég var þar og sjá má á myndunum sem ég setti inn en meðalársúrkoma á þessum stað er nærri 8000 mm, til lásuð rétt ekki 800 heldur 8.000.

Á gamlársdag hélt ég til Mossburn til móts við skiptistúdentana og þaðan var haldið til Wanaka þar sem við eyddum áramótunum. Gistum á farfuglaheimili og eyddum árinu á skemmtistað þar í borg. Verð nú samt að segja að flugeldasýning þeirra kívíbúa er ekkert merkileg, þeir ættu að koma til Íslands og kynnast skotglöðum Íslendingum. Á nýjársdag var síðan haldið á ströndina í Wanaka og legið þar í leti í sólbaði og já ég rauður á bakinu eftir þann dag enda vel sólbrunninn þar. Í gær komum við síðan við á rodeo (kúrekasýning) í Wanaka áður en við héldum heim á leið það var fínasta sýning en ég var það langt frá að ég náði engum krassandi myndum, var mjög fyndið að fylgjast með ungum krökkum sína listir sínar við að halda jafnvægi á brjáluðum kívíhrútum.

Ég fór síðan til baka til Te Anau og var þar í nótt, fólkið reyndi að kenna mér vinsælasta spilið hér sem heitir 500, það er sambland af mörgum spilum, verð að reyna kenna einhverjum það þegar ég kem til baka en ég reyndi að kenna þeim Kana sem er einkennisspil Hvanneyringa, held að það hafi tekist ágætlega en þau þorðu ekki að taka neina áhættu, alltaf ég sem sagði 11 eða 12. Ég hélt síðan heim í dag og er að þvo fötin mín og taka saman föggur mínar hér en fer á kúabúið á morgun er búinn að tala við bóndann þar og boða komu mína, það eina sem ég veit um staðsetninguna er að það stendur „Moonlight farms" á póstkassanum og ég vona að ég finni staðinn svo ég týnist nú ekki aftur. Læt vita af mér þar, ef ekki er ég sennilega enn að leita að staðnum.

Langar síðan að benda á þessa mynd, finnst þetta mjög skondið nafn á læk sem ég rakst á leiðinni til Te Anau.

Milli hátíða

Jólahátíðinni er um garð genginn hér í Kívílandi og hún snerist að mestu um að éta, éta meira og örlítið meira en það. Ég var klæddur upp sem trúður í jólaskrúðgöngunni á aðfangadagskvöld sem er í rauninni ekkert spes dagur hér, endaði með því að allir fóru á pöbbinn. Ég verð nú að viðurkenna að það fór nú svolítill kjánahrollur um mig í skrúðgöngunni en get þakkað fyrir að það þekkti mig ekki nokkur einasti maður, var settur á tvöfalt hjól með farþegasæti og Austin Power var farþegi okkar trúðanna, mun auðveldara að halda jafnvægi á slíku hjóli enda er það eini hluturinn sem ég hef harðneitaða að gera hér eða reyna að læra, segi fólki að það sé mun einfaldar að nota fæturna og ganga. Stundum mætti halda að það væri dauðasynd að ganga, hér er hjól sett í gang til að opna hlið í 50 metra fjarlægð. Hvað um það, hjólreiðin gekk ekki betur en svo að keðjan fór af öðru megin (eftir 2 mínútur) og því mun erfiðar að færa hjólið úr stað, kom þá maður á fjórhjóli og húkkaði í hjólið og dró okkur trúðanna og Austin það sem eftir var skrúðgöngunnar, hann gleymdi hins vegar alltaf að við vorum á bremsulausu hjóli og því nokkrir árekstrar aftan á fjórhjólið þegar hann bremsaði og rykkir þegar hann tók af stað aftur.

Var síðan vakinn upp um sjöleytið á jóladag af börnum hjónanna til að taka upp pakkana, meira hvað fólk getur verið spennt, skil þetta með börn en hálffullorðið fólk það er nú einum of. Ég fékk slatta af gjöfum frá jólasveininum, nýsjálenska minjagripi og sælgæti, fékk súkkulaði Rúdolf, því kívíbúar öfund mig af því að hafa hreindýr á Íslandi. Jóladagur fór síðan í að fjölskylda konunnar kom sama til að borða, foreldra öll systkin, börn þeirra og barnabörn, þetta var eins og vera staddur í fuglabjargi, fólk talaði svo mikið en svona eru víst ættarmót. Annar í jólum var síðan eins nema þá kom saman fjölskylda bóndans. Meðal annars keypti fólkið mutton ham fyrir mig sem hangikjöt hérlendis en ég verð nú að segja að íslenska hangikjötið er margfalt betra en þetta.

Síðustu tveir dagar hafa síðan farið í að sortera ærnar eftir rúning, taka skurðarærnar frá og setja hinar annað, víxla skepnum milli beitarhólfa, færa lömbin frá kynbótaánum, en þá þarf að skrá niður þunga á hverju einasta lambi o.s.frv. Er núna að fara með fjölskyldunni til Te Anau og skoða Milford Sound á sunnudaginn en eyða áramótunum með skiptistúdentunum í Wanaka sem er vinsæll ferðamannastaður aðeins norðar en Queenstown. Ætla enda þessa færslu á smá myndbandi sem staðfestir að hobbitinn á heima hér í landi, ég er of stór fyrir Nýja-Sjáland.

Slepp við jólaköttinn þetta árið

Ég er búinn að fá nýtt jóladress fyrir þessi jól og þarf því ekki að óttast jólaköttinn þetta árið.

Þessu dressi mun ég klæðast í jólaskrúðgöngu á aðfangadagskvöld í Riverton. Óska öllum gleðilegra jóla og farsæls nýs árs, skrifa kannski hér eitthvað milli hátíðanna um jólahald Kiwibúa.

Rúningi lauk í gær þegar kind númer 2407 fór í gegn á þriðja degi rúnings, það var afskaplega gaman þar sem ég var í ullarmeðhöndlun og því nokkur hundruð kíló af ull búin að fara í gegnum hendur mínar. Í dag var síðan kleprahreinsun haldið áfram og klárast að mestu á morgun, þá verða tæplega 1000 lömb eftir og það þykir nú ekki mikið, rétt hálft dagsverk.

Sauðfjárrækt 2 og Drottningarborg

Frá því í síðustu viku hefur regn frekar angrað mig en sólskin og ég held að það rigni meira hér en á Íslandi þegar rignir á annað borð. Góður og ítarlegur pistill hjá Sveini um kleprahreinsun og það er svona helsta starfið síðustu vikuna, fyrst lömb og svo ærnar fyrir rúninginn sem byrjaði í dag. Það eru samt eftir rúmlega 4000 lömb, þannig að það er ekki fjarri lagi það sem Vaggi sagði einhvern tímann í nóvember að hér væru jú 20.000 lappir, þær eru allavega nógu margar framlappirnar sem ég hef handleikið undanfarna daga.

Á miðvikudaginn var vanið undan restinni af ánum og send 220 lömb í slátrun, ég fór með bóndanum í sláturhúsið á fimmtudeginum og fylgdum við lömbunum eftir. Það sem ég get sagt um þetta sláturhús er, það er STÓRT enda eru drepnar 32.000 kindur þar daglega á 4 vinnslulínum á tvískiptum vöktum. Vinnslulínan er í sjálfu sér ekkert mjög frábrugðin íslensku sláturhúsi nema hér eru öll lömb skönnuð og flokkuð skv. niðurstöðu skannans. Ekki get ég sagt að ég hafi séð mikið af fallegum skrokkum, held að flestir þeir sem ég hafi séð hafi átt heima í O1, O2, og P1 skv. EUROP kerfinu, þó horfði maðurinn við skannann lengi á einn skrokk og fannst hann feikna fallegur, held hann hafi verið R2, má sjá mynd af honum hér til hliðar.

Ég verð nú samt að segja að afurðasölukerfið hérlendis er mjög svo asnalegt, ef ég á að útskýra það á einfalda hátt þá verða öll lömb að vera stöðluð í sömu vigt og gerð til að fá sem hæst verð, ef þau verða of feit, of létt eða of þung þá er þér refsað og verið fer niður úr öllu valdi, allt niður í rúmlega 1000 kr íslenskar fyrir lambið. Mjög svo asnalegt kerfi og bóndinn er mjög sammála mér í því.

Hér í nágrenni við mig er hópur af skiptistúdentum víðsvegar að úr Evrópu (Svíþjóð, Danmörk, Englandi, Sviss, Frakklandi, Austurríki og Kanada), hittist hópurinn einu sinni í viku á pöbb í Winton. Um helgin skellti hópurinn sér síðan til Queenstown sem er helsta ferðamannaborgin hér í Kívílandi og slóst ég með í hópinn þar sem sveigjanleiki íslensks menntakerfis er mikill og ég tók tölfræðiprófið 14 klst. á undan öllum á Íslandi og lofaði að senda engar upplýsingar um innihalds prófsins á Internetinu. (Ég var nú heldur ekkert að gera góða hluti í þessu prófi, samt nóg til að ná held ég.) Við gistum í sumarhúsi sem einn af hópnum útvegaði, það var fínt að vera þar en ég svaf nú ekki mikið á steinsteyptu gólfi í bílskúr þar sem ég var í síðasta bílnum sem kom og engin dýna eða rúm eftir fyrir mig.

Á laugardeginum skellti ég mér síðan á Shotover Jet og Rafting. Það var mjög fínt og ég held á ég segi með hógværð að vegurinn niður að ánni þar sem við störtuðum sé sá hrikalegast sem ég hef farið á minni ævi, ekki fyrir lofthrædda og Hellisheiði eystri er eins og Mýrdalssandur í samanburði við þennan vega, var ekki með myndavél en ekki heppilegt að hafa hana með í svona ferðalag. Ferðin niður ána gekk ágætlega og tíminn var fjandi lengi að líða þegar ég féll útbyrðis í flúðum, báturinn valt yfir mig, ég náði ekki andanum og sá bara myrkrið undir bátnum var mjög varkár eftir það í öllum flúðum eins sjá má á mynd hér til hliðar. Sumir í hópnum skelltu sér í fallhlífarstökk en ég er víst of þungur fyrir slíkt og einföld eðlisfræði segir mér að ég myndir fara helming hraðar niður en léttast fólkið í hópnum. Mér fannst þó skondnara að ég væri of þungur fyrir að fara á hestbak með hópnum, það eru víst 95 kg takmörk á hestana hér, ef það gilti um íslenska hestinn líka mætti ég nú bara ekki ferðast um á hesti enda væru mörkin milli 70-80 kg ef farið er eftir stærð hesta, þannig að ég vísa nú bara í fyrri skrif mín um geymslustað kívíhesta. Um kvöldið komst ég í mjög svo íslenskar aðstæður þegar hópurinn skellti sér á Ísbarinn en þar er hitastigið -6°C og allir dressaðir upp í kuldaúlpu og vettlinga áður en farið er inn og aðeins heimilt að dvelja þar í 30 mínútur. Held að mætti markaðssetja svona á Ísland fyrir lítinn tilkostnað að vetrarlagi, það er ekki alltaf hlýtt á fjárhúsgrillunum á Hvanneyri.

Í morgun var ég síðan sendur að slá eitt beitarhólf þar sem var mikið af þistlum, var mjög svo sáttur við það enda rigning úti en auðvitað tókst mér að klúðra sláttuvélinni á fjórða hring, það bjargaðist nú samt og mér tókst að klára að slá hólfið áður en ég fór að hjálpa til við rúninginn. Þetta var samt ekki greiðusláttuvél þó mætti ætla það af fyrri skrifum mínum, aðeins nær nútímanum en það. Læt þetta nægja í bili.

Hvíti víkingurinn

Frá því að ég ritaði síðast um tækniframfarir Nýsjálendinga hefur svosem ekki margt skeð, jú dráttavélarvinnan er búin að því er ég held vonandi enda búinn að fá alveg nóg af þessum tæknivæddu vélum. Á föstudaginn var ég í girðingarvinnu og þar var notað mjög sérstakt tæki til að reka niður stauranna, ég hef ekki séð svona tæki áður, má sjá hér, spurning um að einhver flytji svo tæki inn og fari að markaðssetja á Íslandi, veit ekki, held að járnkall og sleggja séu góð og gild tæki m.v. þetta eftir reynslu mína af því á föstudaginn, væri kannski spurning um að ydda staurana hér líka þá gengi þetta hraðar.

 

Ég er nú ekki mjög tæknisinnaður maður og yfirleitt vanur því að tæki bremsi þegar maður stígur á bremsurnar, ég var því mikið búinn að velta því fyrir mér af hverju allar gömlu Ferguson dráttavélarnar hér væru bremsulausar með öllu þegar maður færi niður smá halla. Á föstudaginn var ég síðan sendur á Fergussyninum með ámoksturstækin þar sem við vorum að girða, staðsetning ofarlega í brekku. En til að komast þangað þarf líka að fara niður brekku og það þó nokkuð bratta og langa brekku (myndi giska á að halli hennar væri nálægt 40%), og ég get alveg sagt eins og það er ekkert mjög gaman að fara fríhjólandi niður slíka brekku á gömlum bremsulausum Ferguson. Á tímabili var ég hvítari en allt sem hvítt er horfandi á árekstur með skóflu ámoksturstækjanna við brekkuna uppí mót, hafði orð á þessu bremsuleysi við Tony og hann hló að mér og spurði mig hvort Graeme hefði ekki kennt mér á mótorbremsuna, nei það gerði hann ekki. Þá eru allar Fergusonvélarnar (engin af svipuðum Fergusonvélum sem ég hef séð á Íslandi hefur þennan útbúnað) hér útbúnar með slíku en ekki vissi ég það og ekki mikið fyrir að prófa handföng og stangir á tækjunum hér því þau eru ekkert svo ný af nálinni. Vitandi þetta gekk heimferðin betur en ég er samt á því að fótbremsa eigi líka að virka á dráttarvélum. Hefði verið gaman að ná mynd af andlitssvip mínum þarna.

 

Í gær var síðan byrjað á því að venja lömbin undan ánum og það get ég sagt þar er unnið mjög hratt. Vakin upp klukkan sex í gærmorgun og byrjað á því að reka allt heim á jörðinni þar íbúðarhús Tony er (þar eru 1400 kindur), síðan var flokkað í sundur lömb og ær, þyngstu lömbin eða 245 stk send í sláturhús, hin öll ormahreinsuð (eitthvað um 1800), þetta var allt búið um tvöleytið, þá var hafist handa við „dagging the lamb“ sem er akkorðsvinna, ætla ekki að skýra það út nánar hér en sá sem kemur með góða skýringu á því í athugasemd fær nýsjálenskan minjagrip þegar ég kem aftur til Íslands. Það var klárað um hádegi í dag þá voru ærnar flokkaðar og skurðarærnar teknar úr hópnum og sendar í sláturhús eða „the Rolla´s“ eins og Tony orðaði það. Síðan er rúningur í næstu viku en haldið áfram að venja lömbin undan hér heimavið í vikunni.

 

Á laugardaginn fór ég og hjálpaði Young Farmers að beiðni Tony´s að „crutching the lamb“ á bæ í nágrenninu. Það var mjög gaman og um kvöldið var síðan grillveisla í ullarskýlinu hjá einum að meðliðum samtakanna, þar var ekki heilgrillaður hrútur eins tíðkast á Hvanneyri í boði heldur heilgrillaður göltur. Fínasta skemmtun og fínt fyrir mig að hitta fólk og reyna að gera mig skiljanlegan. Á sunnudaginn átti húsmóðir svo afmæli og var því öllu tekið rólega hér, grillveisla utandyra, var nú meira á skuggsælum stöðum því það var ríflega 30°C hiti og mér fannst ekkert gaman að vera í sólargeislunum, er ennþá að aðlagast þeim. Seinnipart sunnudagsins var jólaundirbúningur með því setja upp jólaskraut og jólatréð, þar þurfti hjálp stóra Íslendingsins til að setja jólaengilinn á toppinn. Gerði það að góðum og frjálsum vilja en fyrir mér eru ekkert að koma jól, það er sumar og það eru ekki jól á sumrin, það verður því fróðlegt að upplifa jól að sumri hér úti, því til staðfestingar finnst mér kjánalegt að hlusta á jólalög í sól og 30°C hita.

 

Þakka fyrir allar athugsemdir við síðustu færslu en hef þetta við þær að bæta … ætli það hafi ekki verið glampinn af mínum hvítu leggjum sem lokkaði ærnar í gegnum hliðið Sveinn, ég var allavega ekki í graskögglapoka, en grasið virtist mun grænna við ljósið frá mér en dagsbirtuna … og Axel ég held að smalabrjálæðingar þurfi ekkert að óttast hvort sem er í Dölunum eða Skagafirði, íslenska kindin verður aldrei svona ekki nema einhverjum detti í hug að flytja inn nýtt kyn til kynbóta vona samt ekki þar sem íslensk sauðfjárrækt er enn að berjast við síðasta innflutning í Skagafjörð … ef einverjum langar að senda mér jólakort óskast það sent í Ásgarð, sé það þegar ég kem heim, held að póstsamgöngur yfir hnöttinn taki mjög langan tíma er allavega ekki enn búinn að fá hrútaskránna sem var send af stað fyrir nokkrum vikum svo ég sé ekki alveg á gati í hrútafræðum þegar ég kem aftur til Íslands auk þess sem ég skipti um bú núna í lok mánaðar og veit ekki nákvæma staðsetningu enn.

Follow me

Það var uppúr ...

... seinni heimsstyrjöldinni sem íslenskur landbúnaður byrjaði að tæknivæðast með tilkomu aukins fjármagns í íslenskt hagkerfi. Marga þá hluti sem þóttu nútímalegir á þeim tíma má nú finna á búvélasafninu á Hvanneyri fínpússaða og flotta en hluta þeirra má sjá enn þann dag í dag í notkun hérna megin veraldar. Í dag var semsagt byrjað að sá SWEDE sem ég held að séu fóðurrófur og kindunum er beitt á að vetrarlagi en til þess er notuð algjör fornaldarsáðvél sem dreifir saman fræi og aukamuldum fosfór svo hann brenni ekki fræið. Það má sjá þennan undragrip í myndunum sem ég setti inn núna. Mitt hlutverk var að standa á spýtu og moka til áburði í hólfunum og passa að fræhólfið stíflaðist ekki, þetta væri nú kannski allt í lagi í einn dag en okkur tókst ekki að sá nema í 8 ha og það eru sennilega um 15 ha eftir. Ég teldi nú allt í lagi að fá eitthvað betra og afkastameira tæki í þetta verkefni. Ég var nú ekkert of góður í að standa á spýtunni enda myndi þetta ekki standast vinnulöggjöf á Íslandi enda á kafi í moldarryki og því fór ég nú bara að líta eftir þessu öðru hvor á endunum á stykkinu en var þess á milli að hósta moldarfosfórryki úr mér og anda að mér fersku lofti. Held að bóndinn hafi alveg skilið mig en ég auglýsi eftir Vinnueftirliti þessa lands, hér hefðu Grétar Einarsson, Jói Ellerts og Haukur Þórðar. þarft verk að vinna með sín fræði sem kennd eru í bændadeildinni.

Talandi um bændadeildina þá held að það sem ég lærði þar og taldi óþarfa sé alltaf að nýtast mér betur og betur hér. Ég sagði einhvern tíman frá frumstæðri vélfötu á fyrstu dögum mínum hér, um helgina var ég einn heima og var þess heiðurs aðnjótandi að mjólka heimilskúna Heiðu og fóðra kálfana og hundanna. (Leit ekkert á þessar 5000 kindur, þær eru aukaatriði) Það gekk ágætlega en þvílíkt og annað eins skrapatól sem þessi vélfata er, held meira að segja að Sigtryggur myndi aldrei fást til að kenna á hana og Jóhannesi Reykdal hefði aldrei dottið í hug að flytja slíkt tæki til Íslands þegar hann hóf vélvæðingu sína rétt fyrir 1930. Þannig að ef einhver af nemendum bændadeildar sem eiga að vera lesa fyrir próf núna eru að lesa þennan pistil, eitt ráð frá mér, það er tilgangur með öllu sem troðið er í hausinn á ykkur þó maður sjái hann ekki í upphafi, ég er alltaf sjá hann betur og betur í annarri heimsálfu.

Um daginn hitti ég Uncle Chris sem mágur konunnar hér, hann fór aðeins að spjalla við mig þó ég sé nú ekki mikill spjallari á engilsaxnesku, spurði útí ferðalagið hingað og ég sagði honum frá því að það hefði verið sérstakt fyrir mig að keyra á vinstri vegarhelmingnum af því það væri hægri umferð á Íslandi. Hann sagði þá, já þið eruð eins og Ameríkubúar. Ég sagði nú bara já en var hugsað til þess í dag við erum eins og Ameríkubúar og flest allar vestrænar velmegandi þjóðir, það eru bara þriðja heims ríki, Bretar og breskar nýlendur sem keyra vinstra megin eftir minni bestu vitund, og já sum jarðvinnslutækin hér eiga heima í þriðja heiminum ekki í velmegandi landi eins og NZ myndi flokkast undir.

Þessu til staðfestingar þá hef ég séð ansið skondið tæki á ferðinni hér öðru hvoru, hér er verktaki að heyja fyrir bændur, hann fer framhjá bænum öðru hvoru og dinglast með tvöfalda hjólrakstravél sem raka í miðjuna og tekur ca. 5 metra, svona eins og flestir Íslenskir verktakar myndu nota tveggja stjörnu stjörnumúgavél við, hef aldrei séð svona tæki og veit ekki til þess að það sé til á Íslandi en segir ýmislegt um þá tækni sem er til staðar hérlendis.

En að öðrum tæknimálum, ég skil núna mjög vel af hverju fjórhjól var fundið upp og bændur tóku að nýta það við smölun sauðfjár. Ég gerðist semsagt svo vaskur að fara á hestbak, hesturinn var kannski í samræmi við stærð mína en á eins hast hross hef ég aldrei komið og var hálfpartin smeykur þegar það tók á rás með mig á hraðstökki þar sem hnakkurinn sem ég var með myndi flokkast sem barnastærð og ístöðin því alltof stutt og jafnvægi mitt á baki eftir því. Held að ég láti hestamennsku vera það sem eftir lifir dvalar minnar hér og skil mjög vel af hverju flestöll hross eru ekki seld dýrar en á u.þ.b. 15.000 kr. íslenskar hér og sum eru aðeins seld á dollar eða um 50 kr. íslenskar, kannski að hrossræktartengill Óðins Gíslasonar eigi við um þessi hross, er samt ekki viss um það þekkist í matarflórunni hér. Semsagt, ÍSLENSKT - JÁ TAKK, mun skárra en þetta útlenska dót.

Þakka fyrir góða hugmynd Eddu af hanadrápi, held ég láti það nú samt vera því það yrði mjög kvalarfullur dauðdagi fyrir greyið ef ég notaði markatöngina á þessu búi, hún er semsagt með einu stöðluðu marki, líkist markinu Tvíbitað á Íslandi og ég held að það yrði mjög seinlegt að nota hana á hanann, á sennilegast eftir að sakna hans þegar ég fer eins og Mæja benti á í sinni athugasemd.